Sosyal Bilimler Enstitüsü

16/09/2021

#NEVÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Akademik Söyleşilerinin ilki Prof. Dr. Servet Karabağ tarafından “Küresel Coğrafi Riskler” konusu üzerine 15 Eylül 2021 tarihinde saat 21.00'de gerçekleştirilmiştir. #NEVÜ akademik ve idari personeli ile Sosyal Bilimler Enstitüsü öğrencilerinin katılım gösterdiği söyleşi yaklaşık 2 saat sürmüştür. Karşılıklı soru ve cevaplar ile zenginleşen söyleşide Prof. Dr. Servet Karabağ küresel riskler bağlamında birçok konuya değinmiştir.

Prof. Dr. Servet Karabağ'ın sunumunun tamamına ulaşmak için TIKLAYINIZ.

Söyleşi kapsamında Prof. Dr. Servet Karabağ:

Küremiz neden risklere maruz kalmaktadır? sorusu ile katılımcıları sorgulamaya yöneltmiş ve 

• Tehlike (neden)
• Risk (muhtemel sonuç)
• Afet (fiili sonuç)
• Felaket (büyük yıkım) kavramları arasındaki farklılıklara değinmiştir.

Risklerin nedenleri üzerinde durmuştur. Risklerin nedenleri ile ilgili olarak aşağıdaki faktörleri sıralamıştır.

• Kararlarla
• Bilgi ve algıyla
• Teknolojiyle
• Eylemlerle
• Zaman ve mekanla
• Değer verilen şeylerle
• Güvenlikle
• Kültürle

Geleneksel riskler ve modern riskler üzerinde durmuş ve günümüz risklerinin etkilerini ve boyutlarını açıklamıştır. Buna göre günümüz risklerin etkileri,

• Risklerin etkileri
• Hızlı-yavaş
• Doğrudan-dolaylı
• Maddi-psikolojik
• İnsana-doğaya olarak görülmektedir.

Günümüz risklerin boyutları ise,

• Mekân
• Zaman
• İnterdisipliner
• Teknolojik
• Değerlendirme
• Aktör
• Sosyo-kültürel
• Sürdürülebilirlik
• Güvenlik
• Etik olarak sınıflandırılmaktadır.

Küresel riskler zayıf olasılık ve yüksek zarar ile karakterizedir. 

Küresel riskler üç temel özellikle tanımlanır;

• Delokalizasyon: Sebep ve sonuçlar bir konum ya da mekânla sınırlı değildir. Her zaman ve her yerdedir.
• Hesaplanamazlık: Sonuçları çoğunlukla hesaplanamaz.
• Telafi edilemezlik: Eğer iklim geri dönüşü olmayan bir şekilde değiştiyse, insan genetiğindeki ilerleme insan varlığında geridönüşü olmayan müdahaleleri mümkün kılıyorsa, terörist gruplar kitle imha silahlarına sahipse, o zaman çok geç demektir.

Başlıca risk kategorileri şunlardır:

• DOĞAL TEHLİKELER (ekstrem jeofizik ve biyolojik olaylar)

Jeolojik - depremler, volkanik patlamalar, heyelanlar, çığlar

Atmosferik - tropikal siklonlar, kasırgalar, dolu, buz ve kar

Hidrolojik - nehir taşkınları, kıyı taşkınları, kuraklık

Biyolojik - salgın hastalıklar, yangınlar

• TEKNOLOJİK TEHLİKELER (büyük kazalar)

Ulaşım kazaları - hava kazaları, tren kazaları, gemi enkazları

Endüstriyel arızalar - patlamalar ve yangınlar, toksik veya radyoaktif maddelerin salınımı

Güvenli olmayan kamu binaları ve tesisleri - yapısal çöküş, yangın

Tehlikeli maddeler - malzemelerin depolanması, taşınması, yanlış kullanımı

• BAĞLAM TEHLİKELERİ (küresel çevresel değişim)

Uluslararası hava kirliliği - iklim değişikliği, deniz seviyesinin yükselmesi

Çevresel bozulma - ormansızlaşma, çölleşme, doğal kaynakların kaybı

Arazi baskısı - yoğun kentleşme, temel tesislerin yoğunlaşması

Süper tehlikeler - yıkıcı toprak değişiklikleri, dünyaya yakın nesnelerden gelen etki

 

Riskler Doğa kökenli riskler ve Beşer kökenli riskler olarak ikiye ayrılabilir.

Doğa Kökenli küresel riskler:

• Litosferik riskler (Depremler ve Volkanlar)
• Atmosferik riskler (Asteroit tehlikeler, İklim değişikliği, Biyo-çeşitliliğin yok olması)

Beşer Kökenli küresel riskler ise aşağıdaki gibidir:

• Pandemiler
• Küresel savaş riskleri
• Nükleer riskler
• Biyoteknolojik riskler
• Nanoteknolojik riskler
• Yapay zeka riski
• Küresel terörizm riski