#NEVÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Akademik Söyleşilerinin ilki Prof. Dr. Servet Karabağ tarafından “Küresel Coğrafi Riskler” konusu üzerine 15 Eylül 2021 tarihinde saat 21.00'de gerçekleştirilmiştir. #NEVÜ akademik ve idari personeli ile Sosyal Bilimler Enstitüsü öğrencilerinin katılım gösterdiği söyleşi yaklaşım 2 saat sürmüştür.
Prof. Dr. Servet Karabağ'ın sunumunun tamamına ulaşmak için TIKLAYINIZ.
Söyleşinin tamamını izlemek için TIKLAYINIZ.
Söyleşi kapsamında Prof. Dr. Servet Karabağ:
Küremiz neden risklere maruz kalmaktadır? sorusu ile katılımcıları sorgulamaya yöneltmiş ve
- Tehlike (neden)
- Risk (muhtemel sonuç)
- Afet (fiili sonuç)
- Felaket (büyük yıkım) kavramları arasındaki farklılıklara değinmiştir.
Risklerin nedenleri üzerinde durmuştur. Risklerin nedenleri ile ilgili olarak aşağıdaki faktörleri sıralamıştır.
- Kararlarla
- Bilgi ve algıyla
- Teknolojiyle
- Eylemlerle
- Zaman ve mekanla
- Değer verilen şeylerle
- Güvenlikle
- Kültürle
Geleneksel riskler ve modern riskler üzerinde durmuş ve günümüz risklerinin etkilerini ve boyutlarını açıklamıştır. Buna göre günümüz risklerin etkileri,
- Risklerin etkileri
- Hızlı-yavaş
- Doğrudan-dolaylı
- Maddi-psikolojik
- İnsana-doğaya olarak görülmektedir.
Günümüz risklerin boyutları ise,
- Mekân
- Zaman
- İnterdisipliner
- Teknolojik
- Değerlendirme
- Aktör
- Sosyo-kültürel
- Sürdürülebilirlik
- Güvenlik
- Etik olarak sınıflandırılmaktadır.
Küresel riskler zayıf olasılık ve yüksek zarar ile karakterizedir.
Küresel riskler üç temel özellikle tanımlanır;
- Delokalizasyon: Sebep ve sonuçlar bir konum ya da mekânla sınırlı değildir. Her zaman ve her yerdedir.
- Hesaplanamazlık: Sonuçları çoğunlukla hesaplanamaz.
- Telafi edilemezlik: Eğer iklim geri dönüşü olmayan bir şekilde değiştiyse, insan genetiğindeki ilerleme insan varlığında geridönüşü olmayan müdahaleleri mümkün kılıyorsa, terörist gruplar kitle imha silahlarına sahipse, o zaman çok geç demektir.
Başlıca risk kategorileri şunlardır:
- DOĞAL TEHLİKELER (ekstrem jeofizik ve biyolojik olaylar)
Jeolojik - depremler, volkanik patlamalar, heyelanlar, çığlar
Atmosferik - tropikal siklonlar, kasırgalar, dolu, buz ve kar
Hidrolojik - nehir taşkınları, kıyı taşkınları, kuraklık
Biyolojik - salgın hastalıklar, yangınlar
- TEKNOLOJİK TEHLİKELER (büyük kazalar)
Ulaşım kazaları - hava kazaları, tren kazaları, gemi enkazları
Endüstriyel arızalar - patlamalar ve yangınlar, toksik veya radyoaktif maddelerin salınımı
Güvenli olmayan kamu binaları ve tesisleri - yapısal çöküş, yangın
Tehlikeli maddeler - malzemelerin depolanması, taşınması, yanlış kullanımı
- BAĞLAM TEHLİKELERİ (küresel çevresel değişim)
Uluslararası hava kirliliği - iklim değişikliği, deniz seviyesinin yükselmesi
Çevresel bozulma - ormansızlaşma, çölleşme, doğal kaynakların kaybı
Arazi baskısı - yoğun kentleşme, temel tesislerin yoğunlaşması
Süper tehlikeler - yıkıcı toprak değişiklikleri, dünyaya yakın nesnelerden gelen etki
Riskler Doğa kökenli riskler ve Beşer kökenli riskler olarak ikiye ayrılabilir.
Doğa Kökenli küresel riskler:
- Litosferik riskler (Depremler ve Volkanlar)
- Atmosferik riskler (Asteroit tehlikeler, İklim değişikliği, Biyo-çeşitliliğin yok olması)
Beşer Kökenli küresel riskler ise aşağıdaki gibidir:
- Pandemiler
- Küresel savaş riskleri
- Nükleer riskler
- Biyoteknolojik riskler
- Nanoteknolojik riskler
- Yapay zeka riski
- Küresel terörizm riski
